در تحقیقات علوم اجتماعیو تصمیم گیری، سوگیری مطلوبیت اجتماعی نوع خاصی از سوگیری پاسخ است که با تمایل پاسخ دهندگان به پاسخ به سوالات به شیوه ای که آنها معتقدند توسط دیگران مورد توجه قرار می گیرد, مشخص می شود. آن را به عنوان یک تمایل به بیش از حد رفتار مثبت یا اجتماعی مطلوب در حالی که کم گزارش یا کم گزارش رفتار مضر و یا اجتماعی نامطلوب نشان می دهد. این تعصب یک چالش مهم در هنگام انجام نظرسنجی‌های خود گزارش است.

هنگامی که افراد آگاه هستند که دیگران پاسخ‌های خود را ارزیابی می کنند، ممکن است انگیزه ای برای ارائه خود در نور مطلوب‌تر، پیروی از هنجارهای اجتماعی یا انتظارات داشته باشند. این میتواند‌ منجر به پاسخ دهندگانی شود که پاسخ‌هایی را ارائه میدهند‌ که آنها را از نظر اجتماعی مطلوب می دانند، حتی اگر این پاسخ‌ها به طور دقیق افکار، احساسات یا رفتارهای واقعی خود را منعکس نکنند.

تاثیر سوگیری مطلوبیت اجتماعی فراتر از پاسخ‌های نظرسنجی فردی است. این می‌تواند بر تفسیر داده‌های مربوط به گرایش‌های متوسط و تفاوت‌های فردی تأثیر بگذارد. فرض کنید تعداد قابل توجهی از پاسخ دهندگان سوگیری مطلوبیت اجتماعی را نشان می دهند. در این صورت می‌تواند منجر به ادراک تورمی از رفتارهای مثبت و دست کم گرفتن رفتارهای مضر یا نامطلوب در یک جمعیت شود.

محققان از استراتژی‌های مختلفی برای کاهش تاثیر سوگیری مطلوبیت اجتماعی مانند استفاده از تکنیک‌های پرسشگری غیر مستقیم، اطمینان از ناشناس بودن یا محرمانه بودن و استفاده از معیارهای اعتبارسنجی استفاده می کنند. این رویکردها با هدف ایجاد یک محیط نظرسنجی خنثی‌تر و غیر قضاوتی تر, پاسخ دهندگان را تشویق به ارائه پاسخ‌های صادقانه تر و دقیق‌تر می کند.

آگاهی از سوگیری مطلوبیت اجتماعی برای محققان و طراحان نظرسنجی برای تفسیر و تجزیه و تحلیل دقیق داده‌ها ضروری است. با اذعان به تاثیر بالقوه این سوگیری و اجرای روش‌های مناسب برای کاهش اثرات آن, محققان میتوانند‌ برای درک واضح‌تر نگرش ها, رفتارها و تجربیات افراد در تحقیقات علوم اجتماعی تلاش کنند.

مثال

در مطالعه ای که رفتارها و عادات بهداشتی را مورد بررسی قرار داد، از شرکت کنندگان خواسته شد تا فرکانس ورزش هفتگی خود را گزارش دهند. با توجه به سوگیری مطلوبیت اجتماعی، برخی از پاسخ دهندگان ممکن است احساس کنند که تمایل دارند خود را از لحاظ جسمی فعال‌تر از آنها نشان دهند، اعتقاد دارند که ورزش منظم از نظر اجتماعی مطلوب است و توسط دیگران مثبت است.

به عنوان مثال، سارا، یکی از شرکت کنندگان در این مطالعه، ممکن است تنها یک یا دو بار در هفته ورزش کند، اما احساس می‌کند برای ارائه پاسخی که با انتظارات اجتماعی مطابقت دارد، تحت فشار قرار می گیرد. در نتیجه، او فرکانس تمرین خود را با گزارش دادن اینکه او پنج بار در هفته تمرین می کند، که ممکن است به طور دقیق رفتار واقعی او را منعکس نکند، بیش از حد بیان می کند.

تعصب مطلوبیت اجتماعی در این سناریو می‌تواند داده‌های جمع آوری شده از نظرسنجی‌های خود گزارشی را تحریف کند. فرض کنید تعداد قابل توجهی از شرکت کنندگان این تعصب را نشان می دهند. در این مورد، ممکن است منجر به بیش از حد تخمین زدن فرکانس ورزش در جمعیت مورد مطالعه شود. در نتیجه، تفسیر میانگین گرایش به ورزش و تفاوت‌های فردی ممکن است انحراف داشته باشد که به طور بالقوه منجر به نتیجه گیری نادرست یا توصیه‌های نادرست در مورد رفتارهای بهداشتی می شود.

برای کاهش تاثیر سوگیری مطلوبیت اجتماعی، محققان می‌توانند استراتژی‌هایی مانند اطمینان از گمنامی شرکت کنندگان، تاکید بر محرمانه بودن و یا استفاده از تکنیک‌های پرسش غیر مستقیم را اجرا کنند. با ایجاد محیطی که پاسخ‌های صادقانه و واقعی را تشویق می کند، محققان میتوانند‌ تحریف بالقوه ناشی از سوگیری مطلوبیت اجتماعی را به حداقل برسانند و داده‌های دقیقتری‌ در مورد عادات ورزشی شرکت کنندگان به دست آورند.

شناخت و حسابداری برای سوگیری مطلوبیت اجتماعی برای دستیابی به یافته‌های معتبر و معتبر در تحقیقات علوم اجتماعی ضروری است. با استفاده از اقدامات مناسب برای رفع این سوگیری، محققان می‌توانند رفتارها، نگرش‌ها و تجربیات مناسب افراد را بهتر درک کنند و در نهایت کیفیت و اعتبار نتایج تحقیق خود را افزایش دهند.